چرایی تصویرکردن نقش حیوانات بر ساز دف بر اساس شعر خاقانی شروانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرسT تهران، ایران

3 گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

4 گروه موسیقی ایرانی، دانشکدۀ موسیقی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

بروز نقشهای گوناگون با مضامین متعدد از دیرباز تا کنون در هنرهای تجسمی امری آشکار بوده‌است. این‌جلوۀ هنری وابسته به منطقه‌ای خاص نبوده و به فراخور اقلیم و فرهنگ متفاوت می‌نموده است؛ از این‌رو شیوه‌ها و بسترهای این‌صنعت‌گری فراوان است. سازهای موسیقی آراسته به نگاره‌های گوناگون در موسیقی شهری و نواحی ایران، آلات خنیاگری را در زمرۀ لوازم این هنرورزی‌ها قرار می‌دهد. در سدۀ ششم هجری و در منطقۀ ارس‌کنار که از پیشتر تحت حکمرانی سلسلۀ شروان‌شاهان قرار داشت، خاقانی شروانی که شاعری موسیقی‌شناس بود، از نقشی خاص بر ساز دف سخن می‌گوید که آن چنبرۀ جانوران اهلی و وحشی در موقعیت شکار است. این‌مقاله با رویکرد مطالعات تطبیقی میان موسیقی و ادبیات و کاربست روش تاریخی و تحلیلی در پی دستیابی به چرایی تصویر کردن نقش حیوانات بر ساز دف بوده ‌است که در پی این‌جستار درمی‌یابیم که مجموعه‌ای از دلایل در این‌امر دخیلند و از این‌رو دلیلی قطعی و واحد برای کاربرد این‌شیوه نمی‌توان دانست؛ ولیکن مسبوق به سابقه بودن چنین‌کاری نزد شمن‌های منطقۀ سیبری و قفقاز که سازهای کوبه‌ای خود را در سفر خلسه‌آمیز شمن به نقوشی می‌آراستند و همچنین توجه خاقانی شروانی به اینکه دفِ مصور به اشکال جانوری ، شکارگاه پرۀ شروانشاهان را تداعی می‌کند از مجموع دلایلی که انگاشتنی است روشن و گویاتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The reason for portraying the image of animals on the instrument of Daf is based on Khaghani Sharvani's poem

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jafari 1
  • Naser Nikoubakht 2
  • Ebrahim Khodayar 3
  • Babal Khazrai 4
1 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University، Tehran، Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University، Tehran، Iran
3 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University، Tehran، Iran
4 Iranian Music Group, Faculty of Music, University of Arts، Tehran، Iran
چکیده [English]

The emergence of various roles with multiple themes has been obvious in visual arts since long ago. This artistic effect is not related to a specific region and has been different depending on the climate and culture; Therefore, there are many methods and platforms for this industry. Musical instruments are decorated with various images in urban music and the regions of Iran place musical instruments among the accessories of this artistic style.

In the 6th century AH on The bank of Aras river region which was The Kingdom of Sharvan kings for centuries, Khaqani Sharvani, who was a poet and musicologist, has spoken about the special role of the Daf, which is the sign of domestic and wild animals in hunting situations. This article is based on the descriptive-analytical method and the use of library studies in order to achieve the reason of depicting animals on the instrument of the Daf. A series of reasons are involved in this matter, and therefore, a definitive and single reason cannot be known for this method; However, in order to the history of such work among the shamans of Siberia and the Caucasus, as well as Khaqani Sharvani's attention to the association of the Daf with the hunting grounds of the kings of Sharvan, it is clearer and more telling than all the reasons that can be mentioned.

کلیدواژه‌ها [English]

  • A collection of Khaqani poems
  • the hunting ground of Daf
  • image of animals
  • the reason for painting on Daf